.
ภาพ A1: โชว์ทางเดินประสาทจากตาไปสั่งต่อมไพเนียลซึ่งห่างมาก
แสงกระตุ้นจอประสาทตา (Retina)
→ กระตุ้นเซลล์รับแสง ipRGC
→ ส่งสัญญาณไปยังศูนย์นาฬิกาชีวภาพ (SCN)
→ ส่งลงไปผ่านก้านสมอง-ไขสันหลัง
→ กระตุ้นเซลล์ประสาท sympathetic (IMC)
→ ออกจากไขสันหลังระดับอก ขึ้นไปยังปมประสาท SCG
→ เส้นประสาทปีนขึ้นไปตามเส้นเลือดคอ (ICA)
→ เลี้ยงต่อมไพเนียลซึ่งอยู่ด้านหลัง เหนือต่อก้านสมอง
ต่อมไพเนียล (PG) จะโดนกลไกนี้ยับยั้งการสร้างฮอร์โมนค่ะ คือถ้ามีแสงส่อง วงจรนี้จะยับยั้งต่อมไพเนียล แต่พอไม่มีแสงก็จะกระตุ้นการสร้างแทน
.
ภาพ A2: ต่อมไพเนียลแบบภาพชิ้นเนื้อ (Histology) โดยย้อมให้สารติดสีไปติดโมเลกุล serotonin เพื่อหาตำแหน่งที่เรืองแสงสีน้ำเงิน ซึ่งจุดนั้นแหละคือต่อมไพเนียล เพราะมันต้องใช้ serotonin เป็นสารตั้งต้นในการสร้าง melatonin
.
ภาพ A3: ภาพต่อมไพเนียลแบบภาพจริง
.
.
———-
ภาพ B: วิถีการสร้างฮอร์โมน melatonin
วัตถุดิบในการสร้างคือกรดอะมิโน tryptophan ผ่านปฏิกิริยาเคมีหลายขั้นตอนดังภาพถึงจะได้ melatonin สุดท้าย
ข้อสังเกตคือ ระหว่างทางจะมี serotonin ด้วยค่ะ แต่จะเปลี่ยนต่อจนได้ melatonin
ขั้นตอนที่สำคัญคือ ปฏิกิริยาเคมีที่เปลี่ยน serotonin เป็น NAS (แล้วเดี๋ยว NAS จะเปลี่ยนเป็น melatonin ต่อ) ในขั้นตอนนี้ใช้เอนไซม์ชื่อ AANAT ซึ่งเป็นเอนไซม์สำคัญที่สัญญาณจากแสงควบคุม
.
.
———-
ภาพ C: การกระตุ้นการสร้าง melatonin
เมื่อไม่มีแสง จะเกิดวงจรนี้ โดยสุดท้ายเซลล์ประสาทที่จะมากระตุ้นต่อมนี้ จะปล่อยสารสื่อชื่อ Norepinephrine ซึ่งจะส่งสัญญาณในเซลล์หลายขั้นตอน
สุดท้ายจะกระตุ้นการสร้างเอนไซม์ AANAT ซึ่งเป็นเอนไซม์สำคัญในการสร้าง melatonin
.
.
———-
ภาพ D1: แสดงสัดส่วนของชนิดเซลล์ในต่อมไพเนียล
กว่า 80% เป็นเซลล์ชื่อ pinealocyte ซึ่งเป็นเซลล์ไว้สังเคราะห์ melatonin นอกนั้นเซลล์พี่เลี้ยงคอยช่วยเหลือ เช่น astrocyte, microglia
.
ภาพ D2: ชนิดของเซลล์ที่สร้าง melatonin
ต่อมไพเนียลมีเซลล์สองชนิดคือ alpha-pinealocyte คอยนำ tryptophan มาเกิดปฏิกิริยาหลายขั้นตอนจนได้สารชื่อ NAS
จากนั้นสารนี้จะเดินทางไปยังอีกเซลล์ beta-pinealocyte เปลี่ยน NAS เป็น melatonin
สรุปเซลล์ในต่อมไพเนียลสองชนิดต้องร่วมมือกันสร้างค่ะ
———-
จะเห็นว่าต่อมนี้ทำงานหนักตอนที่มืด ดังนั้นการนอนให้เป็นเวลา ช่วงที่นอนนี่แหละ จะทำให้แสงเข้าตาน้อยมาก จนกระตุ้นการสร้าง melatonin ซึ่งฮอร์โมนนี้นอกจากจะทำให้ง่วงเพื่อคงการนอนไว้แล้ว ยังช่วยปรับนาฬิกาชีวิตอีก
แสงสีฟ้า กดการสร้าง melatonin ได้ดีสุด ดังนั้นอย่าลืมเปิด night mode ช่วงก่อนนอนนะคะ
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น