.
pH และ Soil Organic Matter (อินทรียวัตถุในดิน) เป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลกระทบต่อโครงสร้างดิน ความอุดมสมบูรณ์ และประสิทธิภาพการดูดซึมธาตุอาหารของพืช โดยมีผลต่อกันอย่างเป็นระบบและซับซ้อน การทำความเข้าใจเชิงลึกเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่าง pH และอินทรียวัตถุ จะช่วยให้สมาชิก IFARM สามารถบริหารจัดการดินได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น
.
.
1. pH มีผลต่อการสลายตัวของอินทรียวัตถุ
อินทรียวัตถุในดินเกิดจากการย่อยสลายของซากพืช ซากสัตว์ และจุลินทรีย์ ซึ่งต้องอาศัยกระบวนการทางชีวภาพในการย่อยสลายเพื่อปลดปล่อยธาตุอาหารสู่พืช แต่กระบวนการนี้ ขึ้นอยู่กับค่า pH ของดินเป็นอย่างมาก
.
⏺︎ ดินที่เป็นกรดมากเกินไป (pH ต่ำกว่า 5.5)
* ชะลอการสลายตัวของอินทรียวัตถุ เพราะจุลินทรีย์ที่ย่อยสลายสารอินทรีย์ เช่น แบคทีเรียตรึงไนโตรเจน (Nitrogen-fixing bacteria) และแบคทีเรียย่อยสลายเซลลูโลส ไม่สามารถทำงานได้ดีในสภาวะกรด
* อาจเกิดการสะสมของ กรดอินทรีย์ เช่น กรดอะซิติก (Acetic acid) และกรดแลคติก (Lactic acid) ซึ่งเป็นผลพลอยได้จากกระบวนการย่อยสลายแบบไม่ใช้ออกซิเจน (Anaerobic decomposition) ทำให้เกิดการ หมักหมมของอินทรียวัตถุ
* เพิ่มการละลายของ อะลูมิเนียม (Al³⁺) และเหล็ก (Fe²⁺) ในดิน ซึ่งอาจเป็นพิษต่อรากพืช และยับยั้งการเจริญเติบโตของพืชบางชนิด
.
⏺︎ ดินที่เป็นด่างมากเกินไป (pH สูงกว่า 7.5)
* เร่งการย่อยสลายของอินทรียวัตถุเร็วเกินไป ทำให้ธาตุอาหารถูกปลดปล่อยออกมาอย่างรวดเร็ว จนพืชดูดซึมไม่ทัน และเกิดการสูญเสียธาตุอาหารไปกับน้ำฝนหรือน้ำชลประทาน
* ฟอสฟอรัส (P) อาจจับตัวกับแคลเซียม (Ca²⁺) หรือแมกนีเซียม (Mg²⁺) กลายเป็นสารประกอบที่ไม่ละลายน้ำ เช่น แคลเซียมฟอสเฟต (Ca₃(PO₄)₂) ทำให้พืชนำไปใช้ไม่ได้
* ลดกิจกรรมของ จุลินทรีย์ตรึงไนโตรเจนจากอากาศ (เช่น Rhizobium และ Azotobacter) ทำให้พืชขาดไนโตรเจน
.
⏺︎ pH ที่เหมาะสมสำหรับกระบวนการสลายตัวของอินทรียวัตถุ
* pH 6.0 - 7.0 เป็นช่วงที่จุลินทรีย์ที่ช่วยย่อยสลายอินทรียวัตถุทำงานได้ดีที่สุด
* แบคทีเรียที่ช่วยย่อยไนโตรเจน เช่น Nitrosomonas และ Nitrobacter สามารถเปลี่ยนแอมโมเนีย (NH₄⁺) ให้เป็นไนเตรต (NO₃⁻) ที่พืชนำไปใช้ได้อย่างเต็มประสิทธิภาพ
.
.
2. อินทรียวัตถุช่วยรักษาสมดุล pH ดิน
อินทรียวัตถุในดินไม่เพียงแต่เป็นแหล่งของธาตุอาหาร แต่ยังมีบทบาทสำคัญในการ ปรับสมดุลของ pH ดิน ผ่านกลไกต่าง ๆ ดังนี้
⏺︎ กรดฮิวมิก (Humic Acid) และกรดฟุลวิก (Fulvic Acid) ในอินทรียวัตถุ
* ทำหน้าที่เป็น บัฟเฟอร์ (Buffer) ของ pH ดิน ป้องกันการเปลี่ยนแปลงของ pH อย่างรวดเร็ว
* มีความสามารถในการจับโลหะหนัก เช่น อะลูมิเนียม (Al³⁺) และแมงกานีส (Mn²⁺) ที่อาจเป็นพิษต่อพืชในดินที่เป็นกรด
* ช่วยปล่อยประจุไฮโดรเจน (H⁺) และไฮดรอกไซด์ (OH⁻) ในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อลดผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงของ pH
.
⏺︎ บทบาทของอินทรียวัตถุในดินด่าง
* อินทรียวัตถุช่วยเพิ่ม ความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุบวก (Cation Exchange Capacity: CEC) ทำให้ดินสามารถจับและปล่อยธาตุอาหาร เช่น โพแทสเซียม (K⁺) และแคลเซียม (Ca²⁺) ได้ดีขึ้น
* ช่วยปล่อยกรดอินทรีย์เพื่อทำให้ดินมีความเป็นกรดเพิ่มขึ้น ลดปัญหาดินด่าง
.
.
3. pH และอินทรียวัตถุมีผลต่อการดูดซึมธาตุอาหารของพืช
ธาตุอาหารแต่ละชนิดสามารถดูดซึมได้ดีในช่วง pH ที่แตกต่างกัน หากค่า pH ของดินไม่อยู่ในช่วงที่เหมาะสม อาจทำให้ธาตุอาหารบางชนิดตกตะกอนหรือถูกชะล้างไป
⏺︎ pH ที่เหมาะสมสำหรับธาตุอาหารหลักของพืช
* ไนโตรเจน (N): ดูดซึมได้ดีที่สุดที่ pH 6.0 - 7.5
* ฟอสฟอรัส (P): มีประสิทธิภาพสูงสุดที่ pH 6.0 - 7.0
* โพแทสเซียม (K), แคลเซียม (Ca), แมกนีเซียม (Mg): ดูดซึมได้ดีที่ pH 6.5 - 7.5
* เหล็ก (Fe), แมงกานีส (Mn), สังกะสี (Zn), ทองแดง (Cu): ดูดซึมได้ดีในดินที่เป็นกรด (pH 5.0 - 6.5)
.
⏺︎ อินทรียวัตถุช่วยจับธาตุอาหารและปลดปล่อยอย่างต่อเนื่อง
* ป้องกันไม่ให้ธาตุอาหารถูกชะล้างโดยน้ำ
* ช่วยตรึงไนโตรเจนและลดการระเหยของแอมโมเนีย (NH₃) ในดินที่มีค่า pH สูง
* ส่งเสริมให้จุลินทรีย์ช่วยเปลี่ยนฟอสฟอรัสที่อยู่ในรูปที่พืชใช้ไม่ได้ ให้เป็นฟอสฟอรัสที่ละลายน้ำ
.
.
4. อินทรียวัตถุช่วยปรับปรุงโครงสร้างดิน ทำให้ pH สมดุลขึ้น
⏺︎ ในดินเหนียวที่เป็นกรด
* อินทรียวัตถุช่วยทำให้ดินร่วนซุย ลดการอัดแน่นของอนุภาคดิน
* เพิ่มอัตราการซึมผ่านของน้ำ ลดปัญหาการขังน้ำและรากพืชขาดออกซิเจน
.
⏺︎ ในดินทรายที่เป็นด่าง
* อินทรียวัตถุช่วยเพิ่มความสามารถในการดูดซับน้ำ ทำให้ดินสามารถกักเก็บน้ำและธาตุอาหารได้นานขึ้น
* ป้องกันการสูญเสียธาตุอาหารจากการชะล้าง
.
การบริหารจัดการ pH และอินทรียวัตถุในดิน อย่างสมดุลเป็นกุญแจสำคัญในการเพิ่มประสิทธิภาพของดินและผลผลิตของพืช การเติมอินทรียวัตถุอย่างเหมาะสมสามารถช่วยควบคุม pH ดิน ทำให้ดินอยู่ในสภาวะที่เหมาะสมสำหรับพืชได้ ที่สำคัญอย่าลืมวัดค่า pH และ อินทรียวัตถุดินอย่างสม่ำเสมอนะครับ
ป.ล. #อยากเติมอินทรียวัตถุลงในดินของคุณแบบอัตโนมัติ แนะนำให้อ่านบทความใน comment นะครับ
.
.
เขียนและเรียบเรียงโดย IFARM Team
IFARM | Inspiraton Farm
.
#ธุรกิจเกษตร #เกษตรเชิงคุณค่า #เกษตรเชิงสร้างสรรค์ #โมเดลธุรกิจเกษตร #อย่าทำเกษตรด้วยการเดา
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น